123456789

İstanbul Kültür Varlıkları Envanteri

İstanbul Kültür Varlıkları Envanteri Projesi; bugüne kadar İstanbul genelini kapsayan, arşivleri bir araya getiren ve sayısal veri tabanına dönüştüren en kapsamlı projedir. Ülkemizdeki tescilli eserlerin yaklaşık üçte biri (yaklaşık 35.800 adet) İstanbul’da yer aldığına göre; proje, Türkiye’de de alanında ilk ve tek büyük ölçekli kültür varlıkları envanteri projesidir.

Projenin Amacı

İstanbul bütününde kültürel miras envanterini oluşturmak; sayısal veri tabanına dönüştürmek ve bu veriyi kamuoyunun ortak erişimine açmaktır. Envanter verilerinin tek bir sayısal kaynakta toplanması, sürekli güncellenmesi ve ortak kullanıma sunulması, koruma alanı için önemli bir ihtiyaçtır.

  • İstanbul’un tarihi eserleri için “tek, doğru ve güncel” bilgi kaynağı oluşturmak
  • İstanbul’daki tescilli ve tescile önerilecek eserleri “kayıt altına almak”
  • Kültür varlıklarının “güncel durumunu” tespit etmek
  • Her eser için yapılan tespitleri “sorgulanabilir” sayısal veriye dönüştürmek
  • Tarihi eserler için “sayısal veri tabanı” oluşturmak
  • Bilgileri, koruma alanında çalışan kurum ve kişilerin “ortak erişimine sunmak”

Projenin Yöntemi

Bütüncül bir yaklaşım ve multidisipliner bir kadro ile oluşturulmuştur. Dosyalama ve arşiv sistemi, kurumsal hafıza içerisinde devam ettirilebilecek biçimde tasarlanmıştır. Ayrıca, kültür varlıkları envanterine özel bir yaklaşım geliştirilmiştir. Yazılımın altyapısı ve senaryoları, proje ile birlikte tasarlanmıştır; yeni ek modüllerle yazılımın iyileştirilmesini amaçlayan AR-GE aşaması sürmektedir.

Projenin çıktıları, envanter fişleri, kitaplar ve internet üzerinden sayısal veri tabanı olarak hizmete açılacaktır.

Envanter verileri, beş yılda bir güncellenecek; değişiklikler hem web, hem de basılı kaynaklara işlenecektir. Envanterin güncellenmesi işi, Kültürel Miras Koruma Müdürlüğünün görevleri arasındadır.

Projenin İşleyişi

Proje kapsamında tasarlanan çalışma yöntemi 4 aşamalıdır:

Araştırma: Mevcut veri ve bilgileri derleme, sınıflandırma

Alan Çalışması: Yerinde tespit ve fotoğraflı belgeleme

Veri Girişi: Envanter/Anıt Fişlerini doldurma

Analiz: Elde edilen verileri sayısal ortamda karşılaştırma ve değerlendirme

Paylaşım: İnternet ve yayınlar aracılığıyla veri tabanını kullanıma açma

1- Proje ekibi; mimar, restorasyon, şehir ve bölge planlama, sanat tarihi ve arkeoloji alanlarında eğitim almış kişilerden oluşturulmuştur. Proje süresi boyunca, değişen sürelerde toplam 41 kişi görev almıştır. Kurul kararları, GEEAYK (Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu) ve Encümen arşivleri, eski harita ve fotoğraflar olmak üzere 500.000’in üzerinde belge taranmış ve sınıflandırılmıştır.

Başlangıç eğitimleri:
Prof. Dr. Zeynep Ahunbay – Koruyucu envanterin önemi ve amacı, yöntemi, araştırmalarda başvurulması gereken kaynaklar
Prof. Dr. Özer Kanburoğlu – Profesyonel mimari fotoğraf çekim teknikleri, doğru kadraj ve ışık ayarı
Dr. Esra Kudde – Envanter veri girişleri ve çalışma yöntemi, alanda örnek tespit ve inceleme uygulamaları

2- İstanbul’un 39 ilçesi, 782 mahallesinde, yaklaşık 300 gün, 2-3 kişilik ekipler halinde, yerinde tespit ve inceleme yapılmıştır. Alan çalışmalarında, her ekip günde ortalama 15-18 km yol katetmiş; 152 ayrı türde, 34.715 tescilli ve yaklaşık 2375 tescile önerilecek eser tespit etmiş; 3.500.000’in üzerinde fotoğraf çekmiştir.

3- Kültürel Miras Koruma Müdürlüğü uzmanları, her kültür varlığı için 74 tür sorgulanabilir veri içeren 3 Envanter Fişi tasarlamıştır. Yazılım, Avrupa Konseyi’nin belirlediği ve Koruma Bölge Kurulları’nın kabul ettiği resmi format da dahil olmak üzere 4 ayrı biçimde envanter fişi üretmeye elverişlidir.

4- İstanbul’un herhangi bir bölgesindeki tescilli kültür varlıkları; anıt türü, grubu, işlevi, mülkiyeti, dönemi, yapan-yaptıranı, korunma durumu, yapım tekniği, sağlamlığı, malzemesi gibi birçok açıdan sorgulanabilecektir. Analizlerin sayısını ve içeriğini ihtiyaca göre arttırmak mümkündür. Çapraz analiz ile, korunma durumu güncel ve gerçek sayısal veriye dayanarak yorumlanabilecektir. Yazılıma, Sit Alanı, Dünya Mirası Alanı gibi alansal filtreleme kriterleri de eklenebilmektedir.

5- Projenin sonunda, ortalama 35.000 fişi içeren, 55 ciltlik İstanbul Envanteri Kitap Serisi hazırlanmıştır. Ayrıca, İstanbul’un her ilçesi için, güncel korunmuşluk durumu, analiz ve değerlendirmeleri içeren birer Envanter Kitabı hazırlanmaktadır. Kitaplar, korumayla ilgili çalışan kurum, kuruluş, eğitim kurumları ve kütüphanelere gönderilecektir. Envanter verilerinin web ortamında kullanıma açılması için de çalışmalar sürmektedir.