Somut Olmayan Kültürel Miras Çalışmaları
Somut Olmayan Kültürel Miras (SOKÜM); 17 Ekim 2003 tarihinde Paris’te düzenlenmiş olan UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Teşkilatı) 32. Genel Konferansında kabul edilen Sözleşmesi ile “toplulukların, grupların ve kimi durumlarda bireylerin, kültürel miraslarının bir parçası olarak tanımladıkları uygulamalar, temsiller, anlatımlar, bilgiler, beceriler ve bunlara ilişkin araçlar, gereçler ve kültürel mekânlar” şeklinde tanımlanmıştır.
Buna göre SOKÜM; toplulukların kültürlerini aktarmada taşıyıcı görev üstlenen dil ve İstanbul’un eski adları, meşhur semt ve mahallelerinin adları ve öyküleri, atasözleri, fıkralar, bilmeceler, masallar, ninniler, şiirler gibi sözlü gelenek ve anlatımları; gölge oyunu, ortaoyunu, kukla, çocuk oyunları gibi gösteri sanatlarını; doğum, sünnet, askere uğurlama, düğün, cenaze gibi toplumsal uygulama, ritüel ve şölenleri; geleneksel yemekler, halk takvimi ve meteorolojisi gibi doğa evrenle ilgili bilgi ve uygulamalar ile her türlü geleneksel sanat ve zanaat dallarını içeren el sanatları geleneğini kapsamaktadır.
Kültürel Miras Koruma Müdürlüğü, öncelikli olarak İstanbul’a özgü somut olmayan kültürel miras unsurlarının ve bu unsurların taşıyıcısı olan kişilerin tespit edilmesini ve yaşatılmasını sağlamak amacıyla, ilgili kurumlar ile koordineli çalışmalar yapmakta, Türkiye çapında, belgesel değeri olan somut olmayan kültürel miras unsurlarının belgelenmesi ve tanıtılmasını amaçlamaktadır.
Bu amaç doğrultusunda; ilki 21-22 Ocak 2016 tarihinde düzenlenen Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Çalıştayı’nın ikincisi 4-5 Nisan 2018 tarihinde düzenlenerek, konu hakkında çalışan akademisyen, araştırmacı, merkezi ve yerel yönetim çalışanları ile somut olmayan kültürel miras icracıları bir araya getirilmiştir. Her iki çalıştay çıktıları Bildiri Kitabı olarak basılarak kamuoyunun ilgisine sunulmuştur ve çalışmanın her iki yılda bir tekrarlanacak şekilde periyodik düzenlenmesi planlanmaktadır. Ayrıca bugüne kadar 44 adet belgesel filmin çekimi tamamlanarak Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanterinde bulunan29 unsur ile Yaşan İnsan Hazinesi Ulusal Envanterinde bulunan15 kişiye dair belgeleme çalışmaları tamamlanmış ve yayına hazır hale getirilmiştir. Bunun yanında; İstanbul ile özdeşleşmiş olan Vefa Bozası ve Mahya Geleneği gibi 5 geleneksel uygulama ile içlerinde Meddah, Minyatür ve Katı’ Sanatçılarının da bulunduğu13 icracının tespiti ve İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’ne önerileri tamamlanmış durumdadır.
Kültürel Miras Koruma Müdürlüğü, Somut Olmayan Kültürel Miras ve Yaşayan İnsan Hazinelerinin belgelenmesi, tanıtılması, nitelikli bir şekilde yaygınlaştırılması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması amacıyla çalışmalarını devam ettirmektedir.